Ik heb enkele tips voor mensen die een soortgelijk proces doormaken:
- Als het mogelijk is, schrijf zoveel mogelijk op wat je samen hebt besproken.
- We hebben een rouwalbum gemaakt (van de dag van het overlijden tot na haar begrafenis), wel iets persoonlijks maar ik kijk er best nog weleens in, ook voor mijn kleinkinderen die later zijn geboren.
- Ik heb zelf na het overlijden veel geschreven over haar hoe zij was en wat ze altijd zei. Het zijn wel drie kantjes geworden, ook weer voor mijzelf en mijn kleinkinderen.
Wij liepen tegen verschillende vragen aan tijdens deze moeilijke periode. Belangrijk is om er veel over te praten. Hier liepen wij zoal tegenaan:
- Hoe ga je als man en vrouw en kinderen er samen mee om (accepteren).
- Hoe vertel ik het mijn kinderen, en hoe gaan zij er mee om.
- Hoe vertel ik het mijn kinderen als je weer een negatief bericht kreeg uit het ziekenhuis.
- Hoe vertel je de familie, vrienden en kennissen,\: mijn vrouw deed dit via de mail.
- Bezoek ontvangen: zij maakte vaak een afspraak, dan kon zij meer aandacht besteden aan diegene die op bezoek kwam.
Verder na verlies
Hoe ga je verder na verlies? En het leven na haar overlijden. Alles is voorbij. Hoe pak je het leven weer op en waar loop je tegenaan? Het is voor iedereen persoonlijk hoe hij of zij het leven weer oppakt als je iemand verliest, daar is geen tijd aan gekoppeld. Ik heb dit alles in elk geval niet alleen gekund. Allereerst heb ik enkele boeken gelezen over rouwverwerking:
- Helpen bij verlies en verdriet / Manu Keirse
- 1001 dagen van rouw / Je mag mij altijd bellen / Karin kuiper
- Na de dood omgaan met nabestaanden / Lia Jongbloed.
Ook heb ik 5 bijeenkomsten gehad over rouwverwerking. Daar ontmoette ik mensen die allemaal iemand hadden verloren en dan merk je dat zij hetzelfde voelen als wat ik voelde. Ze hebben allemaal te maken met dingen als: voor het eerst weer je werk, voor het eerst weer naar de stad, voor het eerst weer met vakantie, voor het eerst weer naar verjaardagen, voor het eerst weer naar de sport. Als je kunt, blijf sporten, daar krijg je energie van. Hoe ruim je thuis alles op? Alles wat ik deed besprak ik zoveel mogelijk met de kinderen.
Nog een aantal tips:
- Neem mensen niets kwalijk als ze iets zeggen waar je niets mee kunt.
- Wees ook duidelijk naar anderen over waar je op dat moment wel of geen behoefte aan hebt.
- Volg je gevoel.
Voor het eerst op vakantie
Het was voor mij niet eenvoudig om voor het eerst op singlereis te gaan. Meerdere keren stond ik op het punt om online te boeken, maar steeds drukte ik weer op dat rode kruisje en stelde ik het uit. Uiteindelijk boekte ik een reis bij het reisbureau. Toen kon ik niet meer terug, vond ik. De reis was geboekt en dan ga je op vakantie. Ik vond het moeilijk om ‘s nachts helemaal alleen met mijn koffer op pad te gaan. Dat was een erg emotioneel moment, maar mijn kinderen steunden mij daarin. Ze zeiden dat ik gewoon moest gaan, ook al vond ik het moeilijk. Ik ben erg blij dat ik toch die bus ben ingestapt.
Het is bekend dat veel singles tegen die drempel aan lopen. Om die stap te vergemakkelijken bieden reisbureaus ook weekenden aan. Dan kan je bepalen of het iets voor je is. De meeste singles gaan als ze eenmaal zijn geweest vaker mee. Ik ga nu regelmatig op vakantie. Je bent op reis met lotgenoten, iedereen is alleenstaand en de meeste hebben hun partner verloren of zijn gescheiden. Je zit allemaal in hetzelfde schuitje, dus je vindt warmte bij elkaar. Daarnaast had ik veel afleiding. Je praat wel met elkaar over het verlies van je partner, maar overdag ben je lekker bezig.
Mijn omgeving reageerde heel positief op mijn reisplannen. De mensen die ik het vertelde vonden het knap van me. Ik vond dat zelf helemaal niet. Ik heb het aan mijn vrouw te danken, Anneke. Zij zei dat ik door moest gaan met mijn leven als zij er niet meer was. “Karel, er komt ook een leven na mijn leven, maak er nog wat van”, zei ze. Je kunt na zo’n groot verdriet twee dingen doen, bij de pakken neer gaan zitten of er nog iets van maken. Dat laatste heb ik haar beloofd.